Ανατροπή από το ΣτΕ: Επανέρχονται οικοδομικές άδειες με «πράσινο» μηχανισμό
Το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε νόμιμο το σχέδιο για νέο σύστημα «περιβαλλοντικού ισοδυνάμου», ανοίγοντας τον δρόμο για επανέκδοση αδειών που είχαν ακυρωθεί λόγω αντισυνταγματικότητας του ΝΟΚ.
Το Ε΄ Τμήμα του Συμβούλίου της Επικρατείας άναψε το πράσινο φως σε σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος που θεσπίζει νέο μηχανισμό περιβαλλοντικού ισοδυνάμου, μετά τις αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ που έκριναν αντισυνταγματικά τα κίνητρα του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ).
Η γνωμοδότηση (135/2025) με πρόεδρο τη Ρ. Γιαννουλάτου και εισηγητή τον Α. Σκούφαλο, χαρακτηρίζει νόμιμη τη ρύθμιση που προβλέπεται στον νόμο 5197/2025, με στόχο να αντιμετωπιστούν τα ζητήματα που προέκυψαν από την ακύρωση οικοδομικών αδειών.
Ποιες άδειες αφορά
Ο μηχανισμός καλύπτει οικοδομικές άδειες που:
- Ακυρώθηκαν με δικαστικές αποφάσεις ή
- Είχαν προσβληθεί μέχρι τις 11 Δεκεμβρίου 2024 και θεωρούνται «ευάλωτες» λόγω της αντισυνταγματικότητας που διαπίστωσε το ΣτΕ.
Πρόκειται για έργα που κινδύνευαν να «παγώσουν» οριστικά, καθώς το προηγούμενο σύστημα κινήτρων κρίθηκε αντίθετο στο Σύνταγμα.
Τι είναι το ΕΣΠΙΑΠ
Το σχέδιο προβλέπει τη δημιουργία του Ειδικού Σχεδίου Περιβαλλοντικού Ισοδυνάμου Αναβάθμισης Πόλεων (ΕΣΠΙΑΠ).
Πρόκειται για ένα εργαλείο περιβαλλοντικής αντιστάθμισης, χρηματοδοτούμενο από εισφορές των ενδιαφερομένων, που θα επιτρέπει την επανέκδοση οικοδομικών αδειών με βάση νέα, αυστηρότερα κριτήρια.
Η διαδικασία θα εξαρτάται από το στάδιο στο οποίο βρίσκεται το έργο, δηλαδή, αν έχει ολοκληρωθεί ή όχι ο φέρων οργανισμός.
Παράλληλα, για κάθε περιοχή θα εκπονείται περιβαλλοντικός προέλεγχος ή στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, ώστε να επιλέγονται τα καταλληλότερα μέτρα για την αποκατάσταση των επιπτώσεων στο περιβάλλον.
Τι έκρινε το ΣτΕ
Το Ανώτατο Δικαστήριο επανέλαβε ότι ο νομοθέτης έχει το δικαίωμα να επαναρυθμίζει έννομες σχέσεις, εφόσον το κάνει με γενικούς και αντικειμενικούς κανόνες και όχι για να ευνοήσει συγκεκριμένες περιπτώσεις.
Έτσι, το νέο πλαίσιο κρίθηκε συνταγματικά ορθό, αφού δεν αποσκοπεί στην επαναφορά ακυρωμένων αδειών με «παραθυράκια», αλλά στη θέσπιση ενός νέου, καθολικού συστήματος με σαφή περιβαλλοντικά κριτήρια.
Προϋπόθεση: περιβαλλοντικός έλεγχος
Το ΣτΕ ήταν σαφές: καμία άδεια δεν επανεκδίδεται χωρίς προηγούμενο περιβαλλοντικό προέλεγχο ή, αν χρειάζεται, στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Μόνο έτσι θα εξασφαλιστεί ότι η αναθεώρηση των αδειών δεν θα επιβαρύνει περαιτέρω το αστικό και φυσικό περιβάλλον.
